DePIN Nedir?

DePIN, merkezi olmayan fiziksel altyapı ağlarını ifade eder. Bu kavramı anlamak için günlük hayattan bir örnek vermek gerekirse, Uber gibi düşünebiliriz. Taksicilik yapmak için geleneksel olarak bir dizi şart ve maliyetle karşılaşılırken, Uber platformu aracınızı taksiye dönüştürmenizi, müşteri bulmanızı ve ödeme almanızı sağlar. Uber, tamamen paylaşım ekonomisini değiştiren bir sistem sunar.

Öncelikle, DePIN'in yeni bir kategori olmadığını, piyasada uzun süre var olan projelerin Depin olarak kategorilendirilmediğini belirtmek istiyorum.

Bu projeler, farklı kategorilerin ortak noktaları olarak değerlendirildiğinde, yeni yeni DePIN olarak adlandırılmaya başlandı.

DePIN, merkezi olmayan fiziksel altyapı ağlarını ifade eder. Bu kavramı anlamak için günlük hayattan bir örnek vermek gerekirse, Uber gibi düşünebiliriz. Taksicilik yapmak için geleneksel olarak bir dizi şart ve maliyetle karşılaşılırken, Uber platformu aracınızı taksiye dönüştürmenizi, müşteri bulmanızı ve ödeme almanızı sağlar. Uber, tamamen paylaşım ekonomisini değiştiren bir sistem sunar.

DePIN projeleri de benzer bir prensiple çalışır. Merkezi olmayan bir fiziksel ağ oluşturmak için paylaşım dağılımını kullanırlar. İnternet altyapısı gibi dijital alanlarda da benzer bir çalışma prensibi görmekteyiz.

İnternet altyapısı oluşturan bir firma, optik fiber kablolar, DSL veya uydu bağlantıları gibi teknolojiler kullanarak bir altyapı oluşturur. Bu altyapıyı kendi hizmetleri için kullanırken, başka internet servis sağlayıcılarının da kullanmasına izin vererek ev ve iş yerlerimizin internete bağlanmasını sağlar.

Bu yazının yazıldığı platform ve sizin bu yazıyı okumanız arasındaki bağ, ortak bir ağda bulunmamızdan kaynaklanır. Farklı firmalar, farklı alt yapılar ve hatta farklı ülkeler, bazı noktalarda kesişir ve sonuç olarak tüm dünya bir internet ağı üzerinden birbirine bağlanır.

Bu internet ağı, karmaşık görünse de genellikle bir merkezden geçer. Ancak, bu merkezi yapı, ülkemizdeki bazı olaylarda olduğu gibi, tek bir noktadan kolayca etkilenebilir.

DePIN kavramını daha iyi anlamak için bir örnek daha verelim. Diyelim ki dünyada 8 milyar insan yaşıyor. Ortalama bir evde 4 kişi bulunuyor ve bu evlerin yarısında internet var. Bu durumda 1 milyar evde internet bulunuyor.

Sistem şu şekilde çalışır: Bazı merkezi noktalar devasa internet hatları ile birbirine bağlıdır. Ardından, bu merkezlerdeki ağlar evlere gider. İki evdeki internet kullanıcısı doğrudan birbirine bağlanmaz; her ikisi de merkeze bağlı olduğu için iletişim kurabilir.

DePIN ise farklı çalışır. Her evde bir sinyal sağlayıcı cihaz olsa ve bu cihazlar birbirinden sinyal alıp verebilse, tüm dünya merkezi bir sistem olmadan kendi ağı üzerinden iletişim kurabilir. Bu, bir merkezi olmayan kablosuz internet ağı kategorisinden bir örnek olarak düşünülebilir.

DePIN Kategorileri

Depin temelde iki ana kategoriye ayrılıyor: kaynağı fiziksel olanlar, örneğin Helium projesi, bu ağın çalışması için fiziksel bir cihaza ihtiyaç duyuyor. Ancak her zaman bu şekilde olmak zorunda değil. Örneğin, dosya depolama ağı gibi kaynağı dijital olan Depin projeleri de bulunmaktadır. En bilinen örnek Filecoin'dir. Bu iki ana kategori, kendi içinde bir daha ayrılır. Kaynağı fiziksel olanlar arasında kablosuz internet ağı, enerji ağı, jeouzaysal ağlar gibi kategoriler bulunur. Aynı zamanda, kaynağı fiziksel olmayan ağlarda da ayrılan kategoriler vardır. Depolama ağları, dosyala depolama, database gibi alt kategorilere ayrılmaya devam eder.

Bu tablodaki projelerin iyi projeler olduğu anlamına gelmez. Kimisi çok yeni, kimisi çok eski, hatta kimisinin kripto parası bile olmayabilir. Bu nedenle, bu tablodaki projelere bakarken rastgele alımlar yapmamanız önemlidir. Sadece kategorileri iyi göstermek için yazılan örneklerdir.

DePIN Nasıl Ortaya Çıktı?

Yazının başında bahsettiğim 8 yıllık Depin projesi örneği olarak Siacoin'i verebilirim. Ancak, biz Siacoin'i genellikle Depin başlığı altında duymuyoruz. Daha çok bulut depolama, dosya depolama, bulut paylaşımı gibi ana başlıklar altında yer alıyor. Bu ana başlıklar, alt kategoriler ve diğer detaylar birleştiğinde hepsi, merkezi olmayan fiziksel altyapı ağları olarak tanımlanır. Bu tanım daha yeni, ancak bu alanda çok eski ve köklü projeler bulunmaktadır. Peki, Depin neden son zamanlarda gündem oldu ve neden yeniden tanımlanma ihtiyacı duydu?

Depin tanımını ilk ortaya atan, sektörün öncü isimlerinden biri olan Messari platformudur. Daha önce, bu alt kategorileri birleştiren ve tek bir çatı altında toplayan Messari, bu kategorilere "kripto para teşvikli fiziksel ağlar" veya "fiziksel çalışmanın kanıtı" gibi isimler veriyordu. Ancak, bu terim hem anlam olarak hem de kapsam olarak tam karşılanamayınca ve bu kategorilerde yeni ve önemli projeler çıktıkça, Messari bu projeleri "DePIN" başlığı altında topladı ve sektöre yeni bir kelime ekledi. Bu sadece kategorize etme ihtiyacından kaynaklanan bir durum değildir; aynı zamanda yeni DePIN projelerine dikkat çekmek amacını taşır. Ben de daha derine inmeden birkaç DePIN projesine dikkat çekmek istiyorum.

Dikkat Çeken DePIN Projeleri

1. Hopr: Hopr, herkese özel bir internet inşa ettiğini söyleyen bir projedir. 2020'de Binance'ten 1 milyon dolarlık yatırım aldı. 2021'in ortalarında piyasaya çıktı ancak kısa süre sonra ayı piyasasıyla karşılaştığı için fiyatı düşüş gösterdi. Projenin piyasa değeri 20 milyon dolar civarındadır ve Coinbase gibi önemli bir borsada listelenmiştir.

2. WIFI (WiFi Map): OKX, Gate, Huobi gibi büyük borsalarda listelenen WiFi projesi, düşük market cap değerine sahiptir. Herkese her yerde internet erişimi sağlayabilme hedefiyle yola çıkan bu proje, WiFi Map adını taşır ve kripto parasının adı WiFi'dir.

3. Wicrypt: Internet ağı üzerine çalışan Wicrypt projesi, mevcut internetinizi bir erişim noktasına dönüştürerek başkalarının sizin internetinizi kullanabilmesini sağlayıp token kazanabileceğiniz bir projedir. Market cap değeri diğerlerinden daha düşük olup, tek listelenmiş merkezi borsası MEXC'tir.

4. IoTeX: Depin'in nesnelerin interneti alt kategorisinden bir proje olan IoTeX, 400 milyon dolarlık bir piyasa değerine sahiptir. Diğer projelere göre daha az risk içerir ve her şey yolunda gittiğinde yükselme oranı daha düşük kalabilir. Tokenların %90'dan fazlası dolaşımda olup, Binance borsasında listelenmiş ve güçlü bir ekosistemle desteklenmektedir.

Bu projeler dışında başka DePIN projeleri görmek istiyorsanız, CoinMarketCap'ten DePIN kategorisine tıklayabilir veya Messari'den DePIN kategorisine göz atabilirsiniz. İlgilendiğiniz bir proje varsa yorumlarda belirtebilirsiniz; talep olan projeleri incelemeye çalışacağım.